TBMM Genel Kurulu'nda, Marmara denizinde meydana gelen deniz salyası sorununun araştırılması için komisyon kurulması hakkında MHP Grubu adına konuşan MHP Adana Milletvekili Ayşe Sibel Ersoy, insanların müdahaleleri nedeniyle dengesi değişen doğada bir taraftan aşırı yağmur yağarken diğer tarafta kuraklık yaşandığına dikkat çekerek, belli bir kirliliği tolere edebilen dünyanın eşik değerler geçildiğinde alg patlamaları ve deniz salyası gibi tepkiler verdiğini ve yılların birikimiyle el birliğiyle üretilen sorunun el birliğiyle çözüleceğini söyledi.

BİR TARAFTAN AŞIRI YAĞIŞLARA ŞAHİT OLURKEN DİĞER TARAFTA KURAKLIK YAŞANIYOR

İnsanın doğa üzerinde baskın güç olduğu aşikâr. Çok değil birkaç gün önce atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonu yeni bir rekor daha kırdı. Sanayi öncesi döneme göre tam yüzde 50 artışla 419 ppm değerini aştı. Bu artış hiç kuşkusuz beraberinde birtakım sorunlar da getirecek. Bir taraftan aşırı yağışlara şahit olurken diğer yandan yaşanan kuraklık bunların en bariz göstergesi. Sorunlar bununla da sınırlı değil; oluşan atık miktarı her geçen gün artıyor, su kaynakları üzerindeki baskılar eriyor, sonuçta doğa kendisini korumaya alıyor. Doğamız oluşan kirlilikle mücadelesini sürdürüyor ancak o da bir noktaya kadar. 

BELLİ BİR KİRLİLİĞİ TOLERE EDEBİLEN DÜNYA, EŞİK DEĞERLER GEÇİLDİĞİNDE TEPKİ VERİYOR

Belli bir kirliliği tolere edebilen dünyamız eşik değerler geçildiğinde de tepkiler veriyor. Âdeta vücudumuz gibi. Hepimiz biliyoruz: Yabancı bir cisim, bir mikrop vücudumuza girdiğinde vücudumuz onunla mücadele veriyor. Mikrop yoğunluğu düşük olursa ona galip gelebiliyor ancak mikrop yoğunluğu fazla olunca vücudumuz mücadelede yetersiz düşebiliyor ve sonuçta hastalık oluşuyor. Dünyamızda da böyle bir yapı, böyle bir mekanizma, böyle bir düzen var. Yüksek miktarda kirlilik yükünü artık tolere edemiyor. Bunun karşısında da sorunlar baş gösteriyor. Bir buçuk yılı aşkın süredir yaşadığımız salgın bunun bir göstergesi, aşırı tüketimin ve üretimin bir sonucu. Ancak böyle devam etmemiz hâlinde de bu salgının ne ilk ne de son olmayacağını da biliyoruz.

ALG PATLAMALARI VE DENİZ SALYASININ SEBEBİ

Büyük bir baskı altında yer alan kaynaklarımızdan birisi de sularımız. Enerji üretiminden ulaşıma, gıdadan turizme kadar bizlere çok yönlü hizmetler sunan sularımız da büyük bir tehdit altında. Sularımız yaşadıkları bu tehdidi de bizlere çeşitli işaretlerle gösteriyor. Son yıllarda sayıları artan alg patlamaları bir gösterge esasında. Hâlihazırda yaşadığımız deniz salyası, diğer bir tabirle müsilaj da bunun bir göstergesi. Peki, neden ve nasıl oluyor bunlar? Her iki hadiseye de yol açan canlılar "fitoplankton" olarak adlandırılan, suda yaşayan mikro canlılar aslında. Fitoplanktonların deniz yaşamı için çok önemli rolleri var, besin piramidinin en altında yer alırlar. Fotosentez yaparak kendi besinlerini üreten bu canlılar bunlarla beslenen diğer canlılar için besin kaynağı oluşturuyorlar. Fotosentez anında da ortama yaşam kaynağı oksijen vererek bir manada çift katkı sunuyorlar. Bilim insanlarına göre aldığımız her iki nefesten birisini bu canlılar sunuyor bize, dolayısıyla, önemleri yadsınamaz.

BESİN FAZLASI, KİRLİLİK VE DENİZ SALYASI

Bu canlıların aşırı çoğalması için de uygun şartların oluşması lazım. Bu şartların başında sıcaklık ve besin geliyor. Besin olarak da protein sentezi için azot ve fosfor gibi elementlere ihtiyaç duyarlar. Ortamda bu besinlerin fazlalığı ve uygun sıcaklık çoğalma için ideal ortamı sunuyor. Sıcaklık hepimizin malumu, özellikle de küresel sorun iklim değişikliğinin etkileriyle Akdeniz havzasında sıcaklıkların normallerin üzerinde seyrettiğini biliyoruz. Peki, besin nereden geliyor? Kirlilikten. Evet, kirlilikten, azot ve fosforca zengin atık sulardan. Ortamda fazla kirlilik olduğunda son derece faydalı olan bu canlılar kirliliği gidermek için bunu tüketiyorlar. Besinin tükenmesi sonucunda ne yazık ki ölüyorlar. Alg patlamasından farklı olarak da müsilajda da ortama bir salgı veriliyor. Müsilaj esasında hemen hemen her bitkinin salgıladığı bir mukus. Bu salgı bir şeker aslında, glikoz türevi polisakkarit. Dolayısıyla zararsız ancak virüs ve bakteri gibi patojenler için müthiş bir üreme ortamı sunarlar. Aynı zamanda denizdeki canlıların üzerini kaplayarak onların ölmelerine yol açarlar. Deniz yüzeyinde bir tabaka oluşturarak hem görüntü hem koku hem de deniz içine ışık girişini engelleyerek canlı yaşamı için risk oluştururlar. Ekolojik etkilerinin yanı sıra deniz turizmi, balıkçılık, deniz ulaşımı gibi çok yönlü etkileri de var.

MARMARA DENİZİNDE GÖRÜLEN HADİSE BUGÜNÜN SORUNU DEĞİLDİR

Marmara'da gördüğümüz, tanık olduğumuz hadise elbette ki ne bugünün ne de dünün sorunu. Aynı şekilde geride bıraktığımız on yılın sorunu da değil, aynen atmosferdeki karbondioksit yoğunluğunu da sadece son yirmi yıla, son elli yıla mal edemeyeceğimiz gibi, bunu da böyle edemeyiz. Marmara Bölgesi sanayinin yoğun olduğu bir bölge. Su kullanımına ihtiyaç duyan birçok sektör buraya konuşlanmış. Bu ihtiyacı düşük maliyetle karşılamak için su kaynaklarına yakın bölgeler tercih edilir. Enerji üretimi, demir, çelik gibi kirletici potansiyeli de yüksek birçok tesis de burada. Bölgede iş gücünün yoğunluğu dolayısıyla yaşam alanı sayısı da fazla.

ARITMANIN OLMADIĞI ATIK BOŞALTIMLARI MARMARA DENİZİ'NİN DOĞAL DENGESİNİ BOZDU

Ülkemiz aynı zamanda tarım faaliyetlerinin yoğun olduğu da bir bölge. Kimyasal gübre kullanımının yoğun olduğu alanlar ki bu gübrelere azot ve fosforca zengin birer kaynak. Yeterli bir arıtıma tabi tutulmayan evsel ve endüstriyel atık sular ile birlikte tarımsal alanlardaki gübrelerin de yağışlarla birlikte denize ulaşması; besin açısından bölgeyi zenginleştirdi. Sınır aşan bölgelerden Karadeniz'e ulaşan ve oradan da yine üst akıntı ile Marmara'ya ulaşan bir kirliliğin varlığını da biliyoruz. Bütün bunları üst üste koyduğunuzda ortada yılların büyük birikiminden bahsedebiliriz. Her ne kadar bir zamanlar etkin bir şekilde temizlik ve koruma hizmetleri yapılmışsa da en nihayetinde her dönem bir miktar kirlilik denize verildi. Herhangi bir arıtmanın olmadığı 70'li ve 80'li yıllarda yapılan atık boşaltımları Marmara'nın doğal dengesini bozdu. Denizin kirlilik ile mücadele etme kapasitesini aştı. Artık doygunluğa ulaşmış olan deniz bir şekilde tepki olarak müsilajla dikkatleri kendisine çekti.

BU ÇEVRE FELAKETİNİ GÖRMEZDEN GELEMEYİZ

Bizler de Gazi Meclisimizde bu çağrıya kulak vereceğiz. Bu duruma yol açan, birçok sektörü olumsuz etkileyen bu çevre felaketini her yönüyle tartışacağız. Konu uzmanı bilim insanlarını dinleyeceğiz. Devlet, ilk günden beri konuyu takip etti, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bilfiil saha çalışmalarına katıldı, çalışmaları koordine etti, Marmara'ya kıyısı bulunan bütün illerle bir araya geldi, yüzlerce bilim insanının katkısıyla bir eylem planı ortaya çıkardı. Milletin temsilcileri olarak bizler de bunun takipçisi olacağız, eylem planının uygulanması sürecinde aktif rol oynayacağız. Marmara'yı etkisi altına alan bu çevre felaketini görmezden gelemeyiz.

EL BİRLİĞİYLE OLUŞTURULAN BU SORUNU HEP BİRLİKTE ÇÖZECEĞİZ

Kirliliğin sınır tanımadığı dünyamızda müştereken hareketle bu sorunun üstesinden geleceğiz. Evet, el birliğiyle bu soruna biz yol açtık, hepimizin az çok etkisi var. Dolayısıyla bu yükü de birlikte sırtlayacağız. Bu itibarla hazırlanan araştırma komisyonuna desteğimizi sunuyor; ülkemiz, milletimiz ve mavi vatan denizlerimiz için hayırlara vesile olmasını diliyor, Gazi Meclisimizi ve yüce heyetimizi saygıyla selamlıyorum.