E-İrsaliye; mal hareketlerinin elektronik ortamda düzenli bir şekilde izlenebilmesi amacıyla, Vergi Usul Kanunu’na göre hali hazırda kâğıt ortamda düzenlenmekte olan “sevk irsaliyesi”nin, elektronik belge olarak elektronik ortamda düzenlenmesi, alıcısına elektronik ortamda iletilmesi ve elektronik ortamda muhafaza ve ibraz edilmesine olanak sağlayan uygulamadır.

E-İrsaliye belgesi, yeni bir belge türü olmayıp, kâğıt ortamdaki “sevk irsaliyesi” belgesi ile aynı hukuki niteliklere sahip olup, kâğıt ortamda düzenlenmekte olan “sevk irsaliyesi”nin, elektronik belge olarak düzenlenmiş halidir.

Mal hareketlerinin takibini, kâğıt ortamından elektronik ortama aktaran bir uygulama olan e-irsaliye, bir müddet sonra işletmelerin stok hareketlerinin izlenmesini ve stok miktarlarının vergi idaresince bilmesine imkân sağlayacaktır.

Ancak bu elektronik dönüşüm ve uyum için gerekli eğitimlerin verilmesi ve teknik alt yapının kurulması işletmeler için zaman alan uygulamalardır. Pandemi dolayısıyla birçok işletmenin çalışma düzeninde ciddi bozukluklar meydana gelmiştir. Bu süreçte hazırlık ve uyum zorlukları dikkate alınarak zorunlu uygulamaya geçiş tarihinin ertelenmesi aslında işletmelerin mevcut durumda nefes almasını sağlayacaktır. Ancak bu tarihe kadar da bir erteleme yapılmamıştır.

Hangi Mükellefler 01.07.2020 Tarihine Kadar e-İrsaliye Uygulamasına Geçmek Zorundadır?

Aşağıda sayılan mükellefler 01.07.2020 tarihine kadar e-İrsaliye uygulamasına geçmek ve bu tarihten itibaren (bu tarih dâhil) düzenleyecekleri irsaliye belgelerini e-İrsaliye olarak düzenlemek ve uygulama kapsamındaki mükelleflerden alacakları sevk irsaliyelerini de “e-İrsaliye” olarak almaları zorundadır.

1- E-Fatura uygulamasına kayıtlı olan ve 2018 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) 25 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler.

2- Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (I) sayılı listedeki malların imali, ithali, teslimi vb. faaliyetleri nedeniyle EPDK'dan lisans (bayilik lisansı dahil) alan mükellefler.

3- Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malların imal, inşa, ithalini ve ana bayi/distribütör şeklinde pazarlamasını gerçekleştiren mükellefler.

4- Maden Kanunu kapsamında düzenlenen işletme ruhsatı/sertifikası sahipleri ve işletme ruhsatı/sertifikası sahipleri ile yaptıkları sözleşmeye istinaden maden üretim faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişi mükellefler.

5- Şeker Kanununda, tanımına yer verilen şekerin imalini gerçekleştiren mükellefler,

6- E-Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükelleflerden demir ve çelik (GTİP 72) ile demir veya çelikten eşyaların (GTİP 73) imali, ithali veya ihracı faaliyetinde bulunan mükellefler.

7- Tarım ve Orman Bakanlığınca gübre üretim ve tüketiminin kayıt altına alınmasına yönelik oluşturulan Gübre Takip Sistemi’ne kayıtlı kullanıcılar.

Uygulamaya Geçişte Kâğıt İrsaliye Düzenlenebilecek mi?

Uygulamaya ilk kez dahil olacak mükellefler, söz konusu belgeyi uygulamaya dahil oldukları ayın son gününe kadar kâğıt ortamından düzenleyebilir ve alabilirler. Belirtilen süreden sonra, 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde belirtilen istisnai durumlar haricinde matbu sevk irsaliyesi düzenleyemez ve uygulamaya kayıtlı olanlardan matbu sevk irsaliyesi alamazlar.

E-İrsaliye Hangi Yöntemlerle Düzenlenebilir?

Mükellefler, e-İrsaliye uygulamasından;

1- E-Belge uygulamalarına ait temel fonksiyonların internet üzerinden genel kullanımını sağlamak amacı ile Başkanlık tarafından oluşturulan ve hizmete sunulan e-Belge portalleri aracılığıyla (GİB Portal Yöntemi),

2- Başkanlıktan izin almış özel entegratörlerin bilgi işlem sistemleri aracılığıyla (Özel Entegratör Yöntemi),

3- Kendi bilgi işlem sistemlerinin Başkanlık bilgi işlem sistemleri ile doğrudan entegre edilmesi yoluyla (Doğrudan Entegrasyon Yöntemi), yararlanabilirler.

İşletmeler kullanım ve maliyet açısından kendilerine en uygun olanı seçmekte serbesttirler.

Alıcı e-İrsaliye Kapsamında Değilse?

Malın alıcısının biliniyor olmasıyla birlikte, alıcının e-İrsaliye uygulamasına kayıtlı olmadığı durumda da matbu kâğıt sevk irsaliyesi yerine elektronik ortamda e-İrsaliye düzenlenecektir. Söz konusu e-İrsaliye doğrudan alıcının bilgilerine göre düzenlenmelidir.

Söz konusu alıcısının e-İrsaliye sistemine kayıtlı olmadığı durumlarda düzenlenen e-İrsaliyeler alıcısına sistem içinden iletilmeyecek olup, düzenleyicisi tarafından diğer elektronik ortamlar vasıtasıyla ya da kâğıt çıktı verilmek suretiyle teslim edilecektir.

E-İrsaliye Ne Zaman Düzenlenmelidir?

E-İrsaliye belgesi malın fiili sevkinden önce düzenlenmiş ve başarılı bir şekilde Başkanlık sistemlerine gönderilmiş olması gerekmektedir.

Malın Sevki Sırasında e-İrsaliye Bulunmalı mıdır?

Malın fiili sevki sırasında araç içinde e-İrsaliyenin bir örnek kâğıt çıktısının bulundurulması ya da elektronik olarak görüntülenmesinin sağlanması zorunlu olup, söz konusu kâğıt çıktı üzerinde ıslak imza ya da kaşe bulunması, e-İrsaliye uygulamasına kayıtlı olmayan alıcının e-İrsaliyenin kâğıt çıktısını talep etmesi hali haricinde, zorunlu değildir.

Tarafımıza Ulaşan e-İrsaliyeye Sistem Üzerinden Yanıt Verebilir miyiz?

E-İrsaliye uygulamasında aynı e-Faturada olan “uygulama yanıtı” gibi işleyen “irsaliye yanıtı” belgesi de mevcuttur. Söz konusu irsaliye yanıtı ile e-İrsaliye üzerinde yazan fiili sevk tarihinden itibaren 7 gün içinde e-İrsaliye muhteviyatı malların tamamı kabul yanıtı ile kabul edilebilir ya da kısmi kabul yanıtı ile bir kısım mallar kabul edilebilir bir kısmı ise reddedilebilir.

İhracat İşlemlerinde E-İrsaliye Uygulanacak mı?

E-İrsaliye uygulamasına kayıtlı mükelleflerce gerçekleştirilen mal ihracatı işlemlerinde de sevkiyatın başlamasından önce e-İrsaliye düzenlenmesi zorunludur. İhracat işleminde, alıcının uygulamaya kayıtlı bir kullanıcı olmaması nedeniyle, e-irsaliye kapsamında olmayan alıcılara ilişkin bölümde yaptığım açıklamalara uygun olacak şekilde e-İrsaliye (ya da e-İrsaliye yerine de geçen e-Fatura veya e-Arşiv Fatura) düzenlenecek ve Başkanlık Sanal alıcı hesabına gönderilecektir.

Malın yanında söz konusu e-İrsaliyenin kâğıt çıktısı bulundurulacaktır. Ancak Ticaret Bakanlığı ile GİB bilgi işlem sistemleri arasında gerekli entegrasyon çalışmalarının tamamlanmasını müteakip, e-İrsaliye’nin kâğıt çıktısı yerine elektronik ortamda görüntülenebilir dosyası da ibraz edilebilir şekilde sevkiyat işlemleri gerçekleştirilebilecektir.

E-İrsaliyenin Muhafazası Nasıl Olacak?

E-İrsaliye uygulamasına kayıtlı olan mükellefler tarafından e-İrsaliye belgesi, muhafaza süresi boyunca elektronik ortamda muhafaza edilmeli ve ilgili makamlara elektronik ortamda ibraz edilmelidir.

E-İrsaliye belgesinin kâğıt çıktısı, düzenleyicisi ve uygulamaya kayıtlı alıcı mükellefler açısından, e-İrsaliye olarak hüküm ifade etmemektedir. Alıcısının e-İrsaliye uygulamasına kayıtlı olmadığı durumlarda; satıcı tarafından elektronik ortamda düzenlenip, alıcıya elektronik veya kâğıt ortamda da e-İrsaliye’nin teslim edilmesi mümkün bulunduğundan alıcıya teslim edilen nüshası bakımından kâğıt çıktı hali tevsik edici belge olarak kullanılabilecektir.

Cezai bir işlemle karşı karşıya kalmamak için mükelleflerin, e-irsaliye geçiş sürecini doğru yönetmeleri ve özellikle yasal düzenlemelerde belirtilen tarihler ile sürelere uymaları gerekmektedir. Tüm okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.