Vergilemede uluslararası ekonomik ilişkilerden doğan gelirlerin çifte vergilenmesini önlemek amacıyla devletler öteden beri uluslararası anlaşmalar yapmaktadırlar. Bu anlaşmaların kendilerine sağladığı sınırlar dâhilinde talep üzerine bilgi değişimini uzun yıllardır yürütmekteydiler.

Vergi alanında uluslararası işbirliği, pek çok ülkenin katılımıyla sürdürülen ve Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye’nin de bir parçası olduğu Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ve G20 gibi uluslararası kuruluş ve oluşumlarca da takip edilen bir süreçtir.

Vergi kayıp ve kaçaklarını önlemek üzere OECD tarafından Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi oluşturulmuştur.

Avrupa Birliği üyesi ülkelerin tamamının yanı sıra İsviçre, Norveç, Brezilya, Hindistan gibi ülkeler de dahil bugün itibarıyla 136 ülkenin taraf olduğu Sözleşme, uluslararası vergisel işbirliği ve şeffaflığın bir gereği olarak 2011 yılında Türkiye tarafından da imzalanmıştır.

Bugün itibarıyla 107 ülkenin taraf olduğu “Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması”nı da Türkiye 21.04.2017 tarihinde imzalamış ve 31.12.2019 tarihinde onaylamıştır.

Bu anlaşmaya göre, anlaşmayı imzalayan ülkeler, karşılıklılık temelinde, ilgili ülkelerde yerleşik oturanlara ait finansal hesap bilgilerini, finansal kuruluşlardan toplayıp ayrı bir talep gerekmeksizin (otomatik olarak) her yıl ilgili ülkeyle paylaşacaktır.

Türkiye’de otomatik bilgi değişimi için bilgileri toplamaya ve paylaşmaya yetkili makam, Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı Gelir İdaresi Başkanlığıdır.

Otomatik bilgi değişimi taahhüdünü yerine getirmeyen ülkeler hem OECD hem de Avrupa Birliği nezdinde “kara liste” olarak da adlandırılan vergisel açıdan işbirliği yapmayan veya şeffaf olmayan ülke listesine alınacaktır.

Otomatik Bilgi Değişiminin Kapsamı Nedir?

Türkiye’de bulunan finansal kuruluşlar, örneğin bankalar, tespit ettikleri hesaplara ilişkin bilgileri Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına bildirecek ve Başkanlık bu bilgileri güvenli bir elektronik ağ üzerinden ilgili ülkelere gönderecektir.

Benzer şekilde karşılıklı olarak Türkiye’nin, anlaşması bulunan ülkelerde bulunan hesaplara ilişkin bilgiler söz konusu ülkelerin vergi idareleri tarafından ülkemize gönderilecektir.

İki ülke arasında bilgi değişimi, hesabın 31 Aralık tarihindeki durumu ile toplanan bilgilere ilişkin olarak bir sonraki yılın Eylül ayının sonuna kadar yapılabilmektedir. Kapsama giren bir ülkeye yalnızca o ülkede yerleşik olanların bilgisi gönderilecektir. Bir finansal kuruluşun yurtdışına doğrudan bilgi göndermesi söz konusu değildir.

Otomatik Bilgi Değişimi;

Finansal hesap bilgilerinin otomatik paylaşıma konu edilmesinde esas alınan kriter vergi mükellefiyeti açısından “tam mükellef” yani “yerleşik” olunan ülkedir. Yani, anlaşmaya taraf olan ülkeler, “karşılıklılık” temelinde ilgili ülkelerde yerleşik olanlara ait hesap bilgilerini finansal kuruluşlardan toplayarak otomatik olarak ilgili ülke ile paylaşacaklardır.

Örneğin; İsveç’te yerleşik bir Türk vatandaşının Türkiye’de bulunan ve kapsama giren banka hesabına ilişkin bilgiler karşılıklılık esası çerçevesinde İsveç ile paylaşılacaktır. Türkiye’de yerleşik bir İsveç vatandaşının ise İsveç’te sahip olduğu banka hesabının bilgisi de İsveç’ten alınacaktır.

Paylaşılacak Bilgiler Nelerdir?

Mevduat, saklama ve yatırım kuruluşları ile belirli sigorta şirketleri nezdindeki;

- Mevduat hesapları,

- Saklama hesapları,

- Ortaklık ve borç ilişkisi menfaati,

- Nakdi değer sigorta sözleşmeleri,

- Düzenli ödeme sözleşmelerine, ilişkin finansal bilgiler paylaşılacaktır.

Değişime tabi tutulacak bilgiler;

- İlgilinin adı ve soyadı,

- Adresi,

- Yerleşik olduğu ülke ve vergi kimlik numarası,

- Doğum yeri ve tarihi,

- Hesap numarası, hesap bakiyesi ya da değeri,

- Hesaba yıl içinde ödenen faiz, temettü gibi gelirlerin ya da hesapta tutulan varlıklardan elde edilen gelirlerin toplam brüt tutarı, gibi bilgilerden oluşmaktadır.

Hangi Bilgiler Paylaşılmayacaktır?

Gayrimenkul ve taşıt bilgileri otomatik bilgi değişimi kapsamında değildir. Hesap hareketleri detayı da bu kapsamda finansal kuruluşlardan alınmayacak ve paylaşım konusu yapılmayacaktır.

Hangi Dönemin Bilgileri Paylaşılacaktır?

Almanya, Fransa, Hollanda, Avusturya ve Belçika hariç, 2019 yılına ilişkin bilgiler karşılıklılık sağlanan ülkelere 2020 yılında gönderilecektir. Bu tarihlerden önceki yıllara ilişkin otomatik bilgi değişimi yapılması söz konusu değildir.

İmzalanan sözleşme gereği 2020 yılında (sadece 2019 yılına ilişkin bilgiler) bilgi gönderilecek ülke sayısı 54, bilgi alınacak ülke sayısı ise 71 olarak belirlenmiştir.

Bildirimler İçin Bir Limit Var mı?

01/07/2017 tarihinden önce açılmış kurumlara ait hesaplarda hesap bakiyesinin 250.000 ABD dolarını geçmemesi halinde finansal kuruluşun bu hesabı Gelir İdaresi Başkanlığına bildirmesi zorunlu değildir.

Bireysel hesaplar için ise böyle bir tutar söz konusu değildir. 01/07/2017 tarihinden sonra açılan hem bireysel hesaplar hem de kurum hesapları bakiyesi ne olursa olsun bildirim kapsamına girmektedir.

Yurt Dışından Yerleşik Olanların Kurduğu Şirket Bilgileri Kapsamda mıdır?

Genel kural; eğer bir kurum aktif ticaret ile uğraşıyor ise, kurumun yerleşik olduğu ülkedeki finansal hesap bilgileri bu kapsamda değerlendirilmeyecek ve otomatik bilgi değişimine konu edilmeyecektir.

Ancak, hesap sahibi şirketin gelirlerinin ağırlıklı olarak (50’den fazla) faiz, kar payı gibi pasif gelirlerden oluşması ve yabancı ülkede yerleşik olan şirket ortağının, ortaklık payının 25 den fazla olması halinde bu şirketin hesap bilgileri otomatik bilgi değişimi kapsamına girebilecektir.

Burada dikkate alınacak iki kriter; şirket gelirlerinin kaynağı ile yabancı ülkede yerleşik olan ortağın şirket ortaklığındaki payının oranıdır.

Çifte Vatandaşlığı Bulunan Türk Vatandaşlarının Hem Türkiye’de Hem Yurt Dışında Adresi Olması Halinde Bildirim Yapılır mı?

Bilgi değişiminde kriter vatandaşlık değil, vergi amaçları yönünden yerleşikliktir. 1/7/2017 tarihinden önce ve sonra açılan hesapların incelenme yöntemleri farklıdır. 1/7/2017 tarihinden sonra açılan hesaplarda kişinin Türkiye’de yerleşik olduğunu beyan etmesi ve bu beyanın hesap açılışında alınan diğer bilgiler ile çelişmiyor olması halinde beyanın makul olduğu kabul edilir ve hesaba ilişkin bilgiler bildirilmez.

Bu tarihten önce açılan hesaplarda ise finansal kuruluşun kayıtlarındaki tek gösterge, adres bilgisi değildir. Örneğin; adres Türkiye’de olsa bile, banka kayıtlarında İsveç’te ilgili kişiye ait bir telefon numarası tespit edilmesi halinde hesabın kapsama girmesi söz konusu olabilir.

İmzalanan bu sözleşme gereği; Türkiye'de mukim kişilerin yurtdışında elde ettiği menkul sermaye iradı ve değer artış kazançları, çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları ve iç mevzuatımız hükümleri gereği çoğunlukla Türkiye'de vergiye tabidir. Yurtdışında elde edilen bu tarz finansal gelirlerin Türkiye'de beyan edilip vergisinin ödenmemesi halinde vergi idaresi bu kişileri artık kolayca tespit edip vergi tarhiyatı yapabilecektir.

Elbette, yurt dışında yerleşik vatandaşlarımızın, Türkiye’de ki finansal bilgileri de, yerleşik olduğu ülkeler ile paylaşılacaktır. Vatandaşlarımızın yoğun yaşadığı ülkeler, biz finansal bilgileri paylaştığımız anda örneğin Almanya'daki Türk işçisinin Türkiye'deki varlıklarını görebilecek, bu finansal varlıklarının nereden elde edildiğini ve vergilerini sorgulayacaktır.

Bu durum yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın, Türkiye'deki bankalarda para bulundurmaktan kaçınmalarına yol açabilir. Bu nedenle 2019 yılı finansal bilgilerin paylaşımında Almanya, Fransa, Hollanda, Avusturya ve Belçika gibi vatandaşlarımızın yoğun yaşadığı ülkeler kapsam dışında tutulmuştur. Ancak er ya da geç bu bilgiler paylaşıldığında yurt dışına yerleşmiş ve Türkiye’de hesabı bulunan vatandaşlarımız, eğer yerleşik bulunduğu ülkede bir bildirimde bulunmamış ise cezalı işlemlerle karşılaşması muhtemeldir. Bütün okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.